Akademici, vladike, generali

ISTORIJA MLADENOVAČKOG KRAJA 14
Ko je sve Kosmajem hodio i s kosmajskog izvora vodu pio

Akademici, vladike, generali

Srpska kraljevska akademija nauka osnovana je 1886. a njen predsednik od 1915. do 1921. bio je poznati Kosmajac Jovan Žujović, utemeljivač geološke nauke u Srbiji. Jovan spada u pedeset najznamenitijih ličnosti srpskog naroda iz celokupne njegove istorije i najznamenitija je ličnost našeg kraja. Jovan je završio Veliku školu u Beogradu, a po povratku sa Sorbone postaje i redovni profesor, a godine 1896. i rektor. Jovan Žujović je bio izabran među prvih osam profesora Beogradskog univerziteta osnovanog 1905. godine. Jovan Žujović je bio ministar inostranih dela (1905), ministar prosvete i crkvenih dela (1909-1910), senator (1901-1903) i narodni poslanik (1903-1912). Godine 1897. za svoju mladu suprugu Stanu podigao je vilu na granici Amerića i Nemenikuća, na pošumljenom proplanku Bastav, sa pogledom na Kosmaj i na beogradski put, prugu i livade u Vlaškom polju. Jovan je u vili Stana često boravio sve do svoje smrti 1936. godine. Posle rata komunisti su vilu srušili jer je navodno u njoj bila četnička arhiva.

U istim vlaškopoljskim livadama koje seče pruga Beograd – Mladenovac – Niš i drum Beograd – Mladenovac – Kragujevac, koje je iz svoje vile gledao Jovan Žujović, čuvao je ovce mladi Ljuba Davidović najpopularniji srpski političar posle Nikole Pašića, koji se rodio 1863. u svešteničkoj kući u selu Vlaška. Ljuba je bio predsednik Narodne skupštine (1905), predsednik beogradske opštine (1910-1914), šef Samostalne radikalne stranke (1912), ministar prosvete (1904. i 1914-1918), ministar unutrašnjih dela (1920) i predsednik jugoslovenske vlade (1919/20 i 1924). Bio je osnivač i šef Demokratske stranke (1919-1940).

Srpska akademija nauka (SANU) osnovana je 1944. godine a te godine krenuli su vozom u prestonicu poznati Mladenovčanin Vladimir Pantić (1921) iz Međulužja i poznati Kosmajci Miloje Sarić (1925-2002) i Ljubiša Rakić (1931) iz Nemenikuća gde su napravili blistavu naučnu karijeru postavši akademici poreklom iz našeg kraja.

Istim drumom Beograd-Kragujevac putovali su za prestonicu i tri episkopa kosmajskog kraja, vladika Tihon iz Malog Požarevca (Tihomir Radovanović, 1891-1951), vladika Dionisije iz Rabrovca (Dragoljub Milivojević 1898-1979) i vladika Damaskin iz Velike Krsne (Dušan Davidović rođen 1951).

Takođe istim ovim drumom hodili su generali iz našeg kraja: Nikodije Stefanović (Vlaško Polje), Vladislav Krupežević (iz Vel. Krsne), Miloš Vasić (iz Ropočeva, ministar vojni 1900/1922. i komandant Dunavske divizije), Čedomir Dunjić (1881-1952, rođen u Maloj Vrbici), Dragiša Maričić (iz Ropočeva), Milosav Đorđević (rođ. 1935. u Kovačevcu)…